RCCB MCB: ଶକ୍ତି ସୁରକ୍ଷାର ରକ୍ଷକ

ବୁଝାମଣାRCCB ଏବଂ MCB: ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସୁରକ୍ଷାର ଜରୁରୀ ଉପାଦାନଗୁଡ଼ିକ

ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସଂସ୍ଥାପନ ଜଗତରେ, ସୁରକ୍ଷା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସୁରକ୍ଷା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ଉପାଦାନ ହେଉଛି ଅବଶିଷ୍ଟ କରେଣ୍ଟ ସର୍କିଟ ବ୍ରେକର୍ସ (RCCBs) ଏବଂ କ୍ଷୁଦ୍ର ସର୍କିଟ ବ୍ରେକର୍ସ (MCBs)। ଏହି ଦୁଇଟି ଉପକରଣ ଭିନ୍ନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସାଧନ କରେ କିନ୍ତୁ ପ୍ରାୟତଃ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ତ୍ରୁଟି ବିରୁଦ୍ଧରେ ବ୍ୟାପକ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା ପାଇଁ ମିଳିତ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ। ଏହି ଲେଖାଟି ଆଧୁନିକ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସିଷ୍ଟମରେ RCCBs ଏବଂ MCBs ର କାର୍ଯ୍ୟ, ପାର୍ଥକ୍ୟ ଏବଂ ଗୁରୁତ୍ୱ ଉପରେ ଗଭୀର ଦୃଷ୍ଟି ପକାଇଥାଏ।

RCCB କ'ଣ?

ଏକ RCCB, କିମ୍ବା ଅବଶିଷ୍ଟ କରେଣ୍ଟ ସର୍କିଟ୍ ବ୍ରେକର, ଏକ ସୁରକ୍ଷା ଉପକରଣ ଯାହା ଭୂମି ତ୍ରୁଟି ଯୋଗୁଁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆଘାତ ଏବଂ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ କରାଯାଇଛି। ଏହା ଲାଇଭ୍ ଏବଂ ନିରପେକ୍ଷ ତାର ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରବାହିତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସନ୍ତୁଳନକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ସାଧାରଣ ପରିସ୍ଥିତିରେ, ଉଭୟ ତାରରେ କରେଣ୍ଟ ସମାନ ହେବା ଉଚିତ। ତଥାପି, ଯଦି କୌଣସି ତ୍ରୁଟି ଘଟେ, ଯେପରିକି ଇନସୁଲେସନ ବିଫଳତା ଯୋଗୁଁ ଲିକେଜ୍ କିମ୍ବା କେହି ଲାଇଭ୍ ତାରକୁ ସ୍ପର୍ଶ କରନ୍ତି, ତେବେ RCCB ଏହି ଅସନ୍ତୁଳନକୁ ଚିହ୍ନଟ କରେ। ଯେତେବେଳେ ଏହା ଏକ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଚିହ୍ନଟ କରେ, ସାଧାରଣତଃ 30 mA ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କମ୍, ଏହା ଟ୍ରିପ୍ କରେ, ପ୍ରାୟ ତୁରନ୍ତ ବିଦ୍ୟୁତ୍ କାଟିଦିଏ।

ବାଥରୁମ, ରୋଷେଇ ଘର ଏବଂ ବାହାରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆଘାତର ଆଶଙ୍କା ଅଧିକ ଥିବା ପରିବେଶରେ RCCB ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ। ଏହା ସୁରକ୍ଷାର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ତର ପ୍ରଦାନ କରେ, ବିଶେଷକରି ପିଲା ଏବଂ ବୟସ୍କଙ୍କ ଭଳି ଦୁର୍ବଳ ଗୋଷ୍ଠୀ ପାଇଁ।

MCB କ’ଣ?

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, MCB (କ୍ଷୁଦ୍ର ସର୍କିଟ ବ୍ରେକର) ସର୍କିଟକୁ ଓଭରଲୋଡ୍ ଏବଂ ସର୍ଟ ସର୍କିଟରୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍ କରାଯାଇଛି। ଲିକେଜ୍ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଉଥିବା RCCB ପରି ନୁହେଁ, MCB ସର୍କିଟ ଦେଇ ପ୍ରବାହିତ କରେଣ୍ଟକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରେ। ଯଦି ଓଭରଲୋଡ୍ (ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଏକ ସମୟରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଉପକରଣ ବ୍ୟବହାର ହେଉଥିବା) କିମ୍ବା ସର୍ଟ ସର୍କିଟ (ଏକ ତ୍ରୁଟି ଯାହା ଏକ ନିମ୍ନ-ପ୍ରତିରୋଧ ପଥ ସୃଷ୍ଟି କରେ) ଯୋଗୁଁ କରେଣ୍ଟ MCB ର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କିତ କ୍ଷମତାକୁ ଅତିକ୍ରମ କରେ, ତେବେ MCB ଟିପ୍ କରିବ ଏବଂ ସର୍କିଟକୁ ଖୋଲିଦେବ।

ଉପକରଣ ଏବଂ ତାରର କ୍ଷତି ରୋକିବା ଏବଂ ଅତ୍ୟଧିକ ଗରମ ହେତୁ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡର ଆଶଙ୍କା ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ MCB ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ। ସର୍କିଟ୍ ସୁରକ୍ଷିତ ସୀମା ମଧ୍ୟରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ସାଧାରଣତଃ ଆବାସିକ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟିକ ସ୍ୱିଚ୍‌ବୋର୍ଡରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ।

RCCB ଏବଂ MCB ମଧ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟ ପାର୍ଥକ୍ୟ

ଯଦିଓ RCCB ଏବଂ MCB ଉଭୟ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସୁରକ୍ଷାର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଂଶ, ସେମାନଙ୍କର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟ ଅଛି:

୧. କାର୍ଯ୍ୟ: RCCB କୁ ପୃଥିବୀ ଦୋଷ ଏବଂ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଆଘାତରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ, ଯେତେବେଳେ MCB କୁ ଓଭରଲୋଡ୍ ଏବଂ ସର୍ଟ ସର୍କିଟ୍ ରୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ।
୨. କାର୍ଯ୍ୟ: କରେଣ୍ଟ ଅସନ୍ତୁଳନ ଯୋଗୁଁ RCCB ଟିପ୍ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଅଧିକ କରେଣ୍ଟ ଯୋଗୁଁ MCB ଟିପ୍ ହୋଇଯାଏ।
3. ପ୍ରୟୋଗ: RCCB ସାଧାରଣତଃ ସେହି ଅଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ ଯେଉଁଠାରେ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆଘାତର ବିପଦ ଅଧିକ ଥାଏ, ଯେତେବେଳେ MCB ସର୍କିଟଗୁଡ଼ିକୁ ଓଭରଲୋଡ୍ ରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ।

RCCB ଏବଂ MCB ଉଭୟ ବ୍ୟବହାରର ଗୁରୁତ୍ୱ

ସର୍ବୋତ୍ତମ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ, RCCB ଏବଂ MCB କୁ ସିରିଜରେ ସଂଯୋଗ କରିବାକୁ ସୁପାରିଶ କରାଯାଇଛି। ଏହି ମିଶ୍ରଣ ପୃଥିବୀ ତ୍ରୁଟି ଏବଂ ସର୍କିଟ ଓଭରଲୋଡ୍ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବ୍ୟାପକ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରେ। ଏକ ସାଧାରଣ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସଂସ୍ଥାପନରେ, MCB ସର୍କିଟକୁ ଓଭରଲୋଡ୍ ରୁ ରକ୍ଷା କରିବ, ଯେତେବେଳେ RCCB ନିଶ୍ଚିତ କରିବ ଯେ ଯେକୌଣସି ଲିକେଜ୍ କରେଣ୍ଟ ଚିହ୍ନଟ ହୋଇଛି ଏବଂ ତୁରନ୍ତ ପରିଚାଳନା କରାଯାଇଛି।

ସଂକ୍ଷେପରେ, RCCB ଏବଂ MCB ଆଧୁନିକ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ପ୍ରଣାଳୀର ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଉପାଦାନ, ଏବଂ ସେମାନେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ବିପଦରୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାରେ ଏକ ଅନନ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି। ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସଂସ୍ଥାପନ କିମ୍ବା ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ସହିତ ଜଡିତ ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ବୁଝିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଉଭୟ ଉପକରଣ ବ୍ୟବହାର କରି, ଘରମାଲିକ ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କର ବୈଦ୍ୟୁତିକ ସୁରକ୍ଷାକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଉନ୍ନତ କରିପାରିବେ ଏବଂ ବୈଦ୍ୟୁତିକ ତ୍ରୁଟିର ବିପଦରୁ ଜୀବନ ଏବଂ ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ରକ୍ଷା କରିପାରିବେ।